Αναγκαιότητα. Μια λέξη επιφορτισμένη με άγχος. Άγχος για το ενδεχόμενο αποτέλεσμα σε περίπτωση μη εκπλήρωσης της ανάγκης. Αν για παράδειγμα δεν εκπληρωθεί η ανάγκη του να πιούμε νερό για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ενδεχομένως να πεθάνουμε από αφυδάτωση. Μέχρι να πεθάνουμε, θα μας διακατέχει ένα συνεχές άγχος επιβίωσης. Όμως πλέον δεν ζούμε στην εποχή όπου οι ανάγκες είναι καθαρά βιολογικές. Ούτε ζούμε στην εποχή των ‘00 όπου ένα υλικό αγαθό, οπως ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, εκπλήρωνε την ανάγκη μας για ψυχαγωγία. Ζούμε σε μια περίεργη εποχή, στην οποία αφηρημένες έννοιες, όπως τα συναισθήματα, οι διαθέσεις αλλά και η political correct χρήση των λέξεων, αποτελούν αναγκαιότητες. Εξυπηρετούν πλέον την ανάγκη για αποδοχή, η οποία είναι μια εξελιγμένη έκφανση των βιολογικών μας αναγκών, αφού σχετίζεται με την επιβίωση. Θα μιλήσουμε για μια συγκεκριμένη ανάγκη, ένα ορόσημο της σημερινής εποχής. Θα μιλήσουμε για την ανάγκη του να είμαστε χαρούμενοι.
Φράσεις όπως «όλα γίνονται για κάποιον λόγο», «υπάρχουν και χειρότερα» ή «η ευτυχία είναι επιλογή» κρύβουν μεγαλύτερη ποσότητα τοξικότητας από φράσεις του τύπου «όλα είναι χάλια». Το τελευταίο φαίνεται υπερβολικά πεσιμιστικό και ακόμη και με την ανάγνωση του ίσως νιώσαμε ψήγματα μιζέριας. Οι πρώτες φράσεις όμως δεν ακούγονται και τόσο άσχημες. Βέβαια, έχουν μια βασική διαφορά σε σχέση με την τελευταία. Τους λείπει η αποδοχή, βρίσκονται ακόμη στο στάδιο μιας άρνησης της πραγματικότητας και αναγωγής των προβλημάτων στην ατομική επιλογή, ακυρώνοντας οποιαδήποτε επίδραση των συνθηκών. Η μελαγχολία ακυρώνεται, μεταφράζεται ως «γκρίνια» και εν τελει συνοδεύεται από ενοχικά αισθήματα.
Φυσικά, η τοξική και αναγκαστική θετικότητα δεν είναι έννοιες που κάποιος σκέφτηκε και επινόησε χωρίς λόγο και αιτία. Η παραγωγικότητα, η διαρκής ενασχόληση με ένα αντικείμενο και η αποδοτικότητα στον εργασιακό τομέα σχετίζονται άμεσα με το κίνημα των «good vibes». Όταν είμαστε χαρούμενοι είμαστε και αποδοτικοί. Το ερώτημα είναι λοιπόν για ποιον είμαστε χαρούμενοι. Σε ποιον θελουμε να αποδώσουμε ;
Φυσικά δεν μιλάμε για το υγιές αίσθημα της ευχαρίστησης και ικανοποίησης αλλά για την αναγκαστική ευτυχία, η οποία αποτελεί εμπορικό αγαθό. Εκτός από το φορτίο της στενοχώριας μας κουβαλάμε έτσι και το φορτίο της ενοχής. Μια κατάσταση που μας απαγορεύει ρητά να βιώσουμε τα συναισθήματα μας, να κλάψουμε, να θρηνήσουμε, να απογοητευτούμε. Υποχρεωνόμαστε να το «ξεπεράσουμε» όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, γιατί έτσι μόνο «χρήσιμοι» δεν χαρακτηριζόμαστε.
Η θετικότητα συμφέρει. Συμφέρει τα κέρδη των εταιρειών, συμφέρει την απόσπαση μας από την πραγματικότητα, η οποία περιλαμβάνει και την μιζέρια. Γιατί μέσω της συνειδητοποίησης της στενοχώριας και της αποστροφής έρχεται ο αγώνας για την αλλαγή τους. Ένα παράδειγμα είναι αυτό των γιορτών, κατά τη διάρκεια των οποίων δημιουργείται η κοινωνική συνθήκη «ευτυχίας» είμαστε χαρούμενοι και αγοράζουμε δώρα. Βγαίνουμε έξω. Οι τιμές αυξάνονται. Ποιος κερδίζει από αυτό;
Παραθέτω όλα τα παραπάνω χάριν της ανάλυσης της έννοιας της αναγκαστικής ευτυχίας. Κατά την γνώμη μου δεν αρκεί μόνο να επισημάνουμε την ζημιά που προκαλεί στον ψυχισμό μας η ενοχή της στενοχώριας και η αναγκαστική θετικότητα. Θα πρέπει να εξετάσουμε ποιον σκοπό έχει η διαρκής διαφήμιση και αναπαραγωγή της στο εν λόγω σύστημα.
